چرا نثر به کُردی نوشته نشده است ؟(دکتر فرهاد پیربال)

چرا نثر به کُردی نوشته نشده است ؟

دکتر فرهاد پیربال

برگردان به فارسی از محسن امینی

برای نخستین بار در فضای اینترنت

برگرفته از فصل نامه ی تخصصی شعر گوهران

شماره ی پانزدهم _بهار 1386 _تاریخ انتشار تیر ماه

ویژه ی شعر کُرد

گردآوری و نگارش از کُرمانج سَرای

***شایان ذکر است که نوشتارها و مطالبی که در کُرمانج سَرای منتشر می شود تنها جهت آشنایی خوانندگان

با نوشتارهای نویسندگان کُرد می باشد و به هیچ عنوان بیانگر دیگاه و جهت فکری گردانندگان

کُرمانج سَرای نمی باشد ***

چرا تا نیمه های قرن نوزدهم ، جز چند شاعری در هر قرن که به کُردی شعر نوشته اند،  هیچ مُلا و مفتی و میر

و کاتبی( که فرهیختگان و اهل قلم آن عصر بودند ) در صدد نوشتن کتابی درباره ی اجتماع و زندگی روزمره

یا درباره ی علوم به زبان کُردی نبوده اند ؟

و چرا اگر معدود کتابی هم نوشته اند به زبان ترکی،  فارسی و یا به ویژه به زبان عربی بوده است ؟ که به همین دلیل

حاجی قادر کویی،  شاعر جوان و طغیان گر اواخر قرن نوزدهم،  این سستی و خود کم بینی نسل روشنفکران پیش از

خود را به نقد بکشد و بگوید :

اگر کتاب و نامه و رساله و تاریخ

در گذشته به کُردی نوشته می شد

نام و نشان شیوخ و پادشاهانمان

تا قیام قیامت به جای می ماند

هیچ خواجه،  خان،  میر،  مفتی  و شیخی ( که فرهیختگان آن دوره بودند ) به جز شعر هیچ نثر و نوشته دیگری به کُردی

ننوشته اند . همان شاعر طغیان گری که از نسل نو شاعران معترض اواخر قرن نوزدهم است،  باز هم با آگاهی

و شناختی حمله ورانه ، از شیخ ها و(( عالمان)) و استادان کهن گلایه می کند و شهادت می دهد که :

میان ملت های دنیا تنها کُردها

از خواندن و نوشتن بی بهره اند

عالمان همه از صغیر و کبیر

قادر نیستند جمله ای به کُردی بخوانند

استاد خظ و کتابتند اما

در زبان مادری خویش نادانند

بی شک دلیل این امر تنها آن نبوده که مورخین اذعان می کنند : (( صنعت چاپ به کُردستان نیامده بود)).

(خوب در عصر احمد خانی بزرگ نیز در کردستان چابخانه ایی نبود) همچنین تنها آن نبوده که ناسیونالیست های

افراطی می گویند : (( ملت های غالب (ترک،  فارس و عرب ) انگیزشی در نوشتن کُردی ایجاد نکرده اند یا آنکه

راه بر نوشتار کُردی بسته اند ( در این صورت چگونه ملای جزیری جرات کرده بود به کُردی شعر بنویسد ؟)

به اعتقاد من نخستین دلیلش آن بوده که…